Bu gösteri Anmaro Asia Arts'ın katkılarıyla düzenlenmektedir.
Wayang Sadat
Wayang Kulit, deriden yapılmış kuklaların yarı saydam bir zemîne yansıtılması ile yapılan bir tür gölge oyunudur. Güneydoğu Asya coğrafyası boyunca; özellikle de Endonezya adaları, Malay yarımadası ve Borneo’da hâlen sürdürülmekte olan Wayang Kulit geleneği ismini, tiyatral gösteri anlamına gelen “wayang” ve kukla yapımında kullanılan manda derisini betimlemek için kullanılan, deri anlamındaki “kulit” sözcüklerinden almıştır.
Wayang Kulit, Endonezya’nın Java ve Bali adalarında ortaya çıkmış ve X. yüzyılda saraylara taşınmıştır. “Dalang” adı verilen kukla ustası aynı anda tüm kuklaları elleri ile oynatır, hikâyeler anlatır, her bir karakteri ayrı ayrı seslendirir ve kukla gösterisine eşlik eden müziği yönetir. Endonezya’da kukla gösterisine “Gamelan” adı verilen ve ağırlıklı olarak vurmalı çalgılardan oluşan sâz grubu eşlik eder. Geleneksel repertuar, Java ve Bali kültürleri ile harmanlanmış eski Hint destânlarından oluşur. Zaman zaman Java Panjisi ve Bali Calonarang öyküleri gibi yerel folklorik eserler de sergilenir. Öyküsel ve tiyatral ögeler taşıyan Wayang Kulit, özünde insanoğlunun evrendeki varlığına ilişkin felsefî ögeleri somutlaştırır.
1985 yılında, kendisi de bir dalang olan Suryadi Warnosuhardjo tarafından oluşturulan Wayang Sadat, bugün Endonzya’da Wayang Kulit’in en yeni ve ilginç türünü izleyicilere sunmaktadır. Warnosuhardjo, Endonezyalı Müslüman halkın Wayang Kulit'i yalnızca Hindû geleneklerine bağlı değil de İslâmî öğretilere göre sürdürmesi gerektiğini düşünen babasının fikrini hayata geçirmiş ve İslâmî ögeleri Wayang Kulit ile birleştirmiştir. Ancak iki farklı ögeyi birleştirme fikrinin ilk kez, 1960’lı yıllarda İncil’den aldığı hikâyeleri en yaygın geleneklerden biri olan Wayang ile halka sunan ve bu sâyede Hristiyanlığın yayılmasını amaçlayan Timotheus L Wignyosubroto tarafından ortaya atıldığı söylenebilir.
Geleneksel ögeler kullanarak İslâmiyetin, bugünkü Endonezya kültürel değerlerinin oluşmasındaki rolünü vurgulayan Wayang Sadat, Javalı Müslüman Demak Sultanate Krallığı’ndan ilhâm almıştır. XV ve XVI. yüzyıllarda hüküm süren Demak Sultane Krallığı döneminde, Wayang Sadat henüz oluşmuş olmasa da Wayang Kulit, İslâmiyetin yayılması için bir araç olarak kullanılmıştır. Wayang Sadat, ismini dil ile söylenip kâlp ile tasdîk edilmesi İslâmiyetin beş şartından biri olan ve Allâh'tan başka ilâh olmadığını, Hz. Muhammed (s.a.v.)'in de onun kulu ve peygamberi olduğunu beyân eden Kelime-i Şehâdet’den almıştır. Tören, aynı zamanda Demak Sultane Krallığı döneminde toplu hâlde Kelime-i Şehâdet getirildiğini de canlandırır.
Metin: Pauline Fan, creatif direktör, Pusaka (http://www.senipusaka.com).