Rabbi Haim Look – Mistik Müzik

Sefarad Müziği

İber yarımadasında 1500 yıldan fazla yaşamış olan Yahudiler, XV. yüzyılda merkezî İspanyol yayılmacılığı tarafından sürgüne zorlanmışlardır. 1492, İspanya’daki Yahudilerin, Müslümân ve Hristiyanların uyumlu birlikteliklerinin zorla parçalandığı, yüzlerce yıllık yüksek sanat mîrâsının sona erdirildiği yıldır. Mağrıp’dan Anadolu’nun kıyılarına kadar geniş bir coğrafyada kendilerine yer bulan İber Yahudileri, sürgün esnâsında azınlıklar hâline geldikçe, Endülüs kültürünü yeniden yükseltmeye çalışarak yurtlarından sökülüşlerinin travmasından kurtulmaya ve kimliklerini korumaya çalışmışlardır. Yerleştikleri yeni topraklarda varlıklarını pekiştirmeleriyle birlikte ortaya çıkan Seferad kültürü, oralardaki diğer halklarla karşılıklı ilişki ve etkileşimlerden ilhâmla, İspanya’dan köklenip, göç edilen topraklarda renklenmiş ve özellikle müzik alanında, baş döndürücü bir çeşitliliğe ulaşmıştır.

Seferad Yahudileri, “Piyyut” adını verdikleri müzik kültürlerinin yaşatılmasını, geçmişlerinin yüceltilmesi olarak görmüşlerdir. Herhangi bir kutlama ya da sosyal toplantıyı müziklerini canlandırmak için fırsat bilmiş ve her vesîlede hayatlarına müziği katmışlardır. Bitmeyen acıları ve hâfızalarda hep canlı tuttukları sürgünün ortaya çıkardığı burukluğu anlatan şarkıların yanında, dînî şarkılar da vardır ve bu şarkılarda Yaratıcı’ya duyulan sevgiye ve onun yarattıklarının mükemmelliğine vurgu yapılır. Bu şarkılar, yerel müziklerden ilhâmla ortaya çıkan yeni türlerdeki eserlerdir.

Rabbi Haim Louk

Haham Haim Louk, 1942’de Fas’ın Kazablanka şehrinde dünyaya gelmiş, Üstâd Haham David Bouzaglou’nun öğrencisi olmuş, güzel sesi ve sıra dışı yeteneği ile genç yaşında ün kazanmıştır. İngiltere’de ve Fas’ta öğrenimini tamamlayan Louk, 1964-1987 yılları arasında okul yöneticiliği yapmıştır.

1987 yılında Los Angeles’a taşınan Louk, burada Em Habanim Seferad cemaatinin rûhânî liderliği görevini üstlenmiş ve hahamlık yapmıştır. Eski Seferad âlimlerinin geleneğine bağlı kalarak dînî metinler üzerine yaptığı çalışmaları, müzikal yeteneği sâyesinde Seferad şiirleri ve âyîn müzikleriyle birleştirebilmiştir. Otantik Fas Yahudi âyînlerinin ses kayıtlarını dinleyerek notaya almıştır. Uluslararası bağlamda Klâsik Endülüs Müziği virtüözü olarak anılan Louk, dünyanın bir çok yerinde konserler vermiştir.